สัมมาทิฏฐิ ทองเนื้อเก้า อุบกขา

สัมมาทิฏฐิ คือ ปัญญาเห็นชอบ หมายถึง การปฏิบัติอย่างเหมาะสมตามความเป็นจริงด้วยปัญญา

สัมมาทิฏฐิ  ได้แก่ ความรู้อริยสัจ ๔ หรือ เห็นไตรลักษณ์ หรือ รู้อกุศลและอกุศลมูลกับกุศลและกุศลมูล หรือเห็นปฏิจจสมุปบาท เป็นธรรมข้อแรกของมรรคมีองค์ ๘

ปัจจัยให้เกิดสัมมาทิฏฐิ ๒ (ทางเกิดแห่งแนวคิดที่ถูกต้อง, ต้นทางของความดีงามทั้งปวง : sources or conditions for the arising of right view)

๑. ปรโตโมสะ (เสียงจากผู้อื่น การกระตุ้นหรือชักจูงจากภายนอก คือ การรับฟังคำแนะนำสั่งสอน เล่าเรียนความรู้ สนทนาซักถาม ฟังคำบอกเล่าชักจูงของผู้อื่น โดยเฉพาะการสดับสัทธรรมจากท่านผู้เป็นกัลยาณมิตร : another’ s utterance; inducement by others; hearing or learning from others)

๒. โยนิโสมนสิการ (การใช้ความคิดถูกวิธี ความรู้จักคิด คิดเป็น คือกระทำในใจโดยแยบคาย มองสิ่งทั้งหลายด้วยความคิดพิจารณา รู้จักสืบสาวหาเหตุผล แยกแยะสิ่งนั้น ๆ หรือปัญหานั้น ๆ ออก ให้เห็นตามสภาวะและตามความสัมพันธ์แห่งเหตุปัจจัย

อ่านเนื้อเรื่องย่อของเรื่อง "ทองเนื้อเก้า" แล้วนึกถึง ตัวละครหลัก 2 ตัว คือ ลำยอง และ วันเฉลิม

ลำยอง เชื่อมั่นในรูปสมบัติตัวเอง  และเชื่อในคำพูดของหมอดู ที่บอกว่า ตัวเองเป็นนางฟ้ามาเกิด และจะได้เทพบุตรมาเป็นคู่ ทำให้เจริญรุ่งเรือง ทำให้ลำยอง หลงในรูปร่างหน้าตา ไม่ทำมาหากิน กลัวลำบาก  และ รอผู้ชายที่จะมาทำคำทำนายให้เป็นจริงๆ   ลำยองเลยรอผู้ชายตามคำทำนายมาตลอด ทำตัวติดเหล้า ติดพนัน เพราะเชื่อในโชค รักสบาย  เชื่อในมิจฉาทิฏฐิ ขาดโยนิโยมนสิการ และ ปรโตโมสะ

วันเฉลิม เชื่อในคำสอนของพระ เรื่องความกตัญญู อยากจะเป็นคนกตัญญูกับแม่ โดยไม่สนใจว่าจะทำให้ตัวเอง หรือ คนอื่นเดือดร้อน ทุกข์ใจ หรือ ตัวเองมีกำลังหรือไม่   แม้ว่าจะยิดติดกับความกตัญญู แต่ก็ถือได้ว่า ขาดโยนิโสมนสิการ และขาด ปรโตโมสะ เช่นกัน ทำให้ไม่เกิดสัมมาทิฏฐิ แม้ว่าจะเป็นคนดี  หรือ ถ้ามองอีกมุมหนึ่ง วันเฉลิมก็ไม่มีพรหมวิหาร4  โดยเฉพาะข้อ อุเบขา

อุเบกขา (ความวางใจเป็นกลาง อันจะให้ดำรงอยู่ในธรรมตามที่พิจารณาเห็นด้วยปัญญา คือมีจิตเรียบตรงเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง ไม่เอนเอียงด้วยรักและชัง พิจารณาเห็นกรรมที่สัตว์ทั้งหลายกระทำแล้ว อันควรได้รับผลดีหรือชั่ว สมควรแก่เหตุอันตนประกอบ พร้อมที่จะวินิจฉัยและปฏิบัติไปตามธรรม รวมทั้งรู้จักวางเฉยสงบใจมองดู ในเมื่อไม่มีกิจที่ควรทำ เพราะเขารับผิดชอบตนได้ดีแล้ว เขาสมควรรับผิดชอบตนเอง หรือเขาควรได้รับผลอันสมกับความรับผิดชอบของตน - equanimity; neutrality; poise)


จริงๆก็ไม่รู้ว่า ผมเองจะดำเนินชีวิตได้ถูกต้องหรือไม่อย่างไร เพราะทั้ง สัมมาทิฏฐิ และ อุเบกขา ล้วนแต่ต้องมีปัญญาทั้งนั้น    :(